Europese Unie neemt buitenlandse posities in
Door Jimmy Maximus
De oplopende spanning tussen Oekraïne en Rusland over het schiereiland Krim brengen het buitenlands beleid weer helemaal op de voorgrond. Landen zijn terughoudend om hieromtrent een duidelijke positie in te nemen, zo ook de Europese Unie. Toch heeft de Europese Unie al enkele duidelijke standpunten tegenover derde-landen durven innemen.
Bij het Verdrag van Lissabon werd de positie van Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid geïntroduceerd. Momenteel wordt deze ingevuld door Catherine Ashton. Deze vertegenwoordigt de Unie op vlakken waarbij er reeds een consensus is bereikt onder de lidstaten. Deze functie houdt geen verbod in voor de lidstaten om individueel hun persoonlijke of gezamenlijke belangen waarin geen consensus werd bereikt te bespreken met derde-landen. Welke standpunten tegenover derde-landen heeft de Europese Unie sinds zijn bestaan reeds durven innemen?
Buurlanden
De Europese Unie onderhoudt wereldwijd betrekkingen aan met vele landen. Met de directe buurlanden zijn er meer intensieve banden. Op deze manier probeert de Europese Unie de stabiliteit en vrede in haar omgeving te bewaren. Bovendien is een goede relatie van belang in de internationale handel om de beschikbaarheid van energiebronnen zoals aardolie en aardgas te verzekeren. Het beleid dat zich richt op de buurlanden van de Europese Unie heet officieel Europees Nabuurschapsbeleid (European Neighbourhood Policy of ENP).
Drie buurlanden van de Europese Unie, Rusland, Noorwegen en Zwitserland, vallen niet onder het buurlandenbeleid.
Drie buurlanden van de Europese Unie, Rusland, Noorwegen en Zwitserland, vallen niet onder het buurlandenbeleid.
Kandidaat-lidstaten en potentiële kandidaat-lidstaten
Een aantal buurlanden, zoals Turkije, IJsland, Montenegro en Servië, hebben zich kandidaat gesteld om lid te worden van de Europese Unie. De Europese Unie en de kandidaat-lidstaten hebben een strategie uitgestippeld die hen moet voorbereiden op toetreding. De Europese Unie geeft de landen steun om te kunnen voldoen aan de eisen voor het lidmaatschap.
Bovendien hebben Albanië, Bosnie Herzegovina en Kosovo zich als potentiële kandidaat-lidstaten aangeboden. Hoewel met deze staten geen onderhandelingen zijn gestart, hebben zij wel de Stabilisatie- en associatieovereenkomst getekend. Het betreffende land dient desgevallend hervormingen door te voeren op politiek en economisch vlak met oog op handel en mensenrechten. In compensatie worden beperkingen als douanerechten opgeheven.
Bovendien hebben Albanië, Bosnie Herzegovina en Kosovo zich als potentiële kandidaat-lidstaten aangeboden. Hoewel met deze staten geen onderhandelingen zijn gestart, hebben zij wel de Stabilisatie- en associatieovereenkomst getekend. Het betreffende land dient desgevallend hervormingen door te voeren op politiek en economisch vlak met oog op handel en mensenrechten. In compensatie worden beperkingen als douanerechten opgeheven.
Relaties met de rest van de wereld
Noorwegen
Noorwegen, lid van de Europese Vrijhandelsassociatie, de EER en Schengenruimte, houdt sinds de tweede wereldoorlog nog steeds de beslissing tot toetredding tot de Europese Unie in beraad. Een polariserend onderwerp dat dus nog wel een tijdje als bevroren conflict kan dienst doen binnen de Noorse politieke partijen.
Noorwegen, lid van de Europese Vrijhandelsassociatie, de EER en Schengenruimte, houdt sinds de tweede wereldoorlog nog steeds de beslissing tot toetredding tot de Europese Unie in beraad. Een polariserend onderwerp dat dus nog wel een tijdje als bevroren conflict kan dienst doen binnen de Noorse politieke partijen.
Israël
Midden 2013 zetten nieuwe EU-richtlijnen de financiering van Israëlische groepen op bezet Palestijns gebied gedeeltelijk stop. Dit als reflectie van de verstrengde attitude onder de lidstaten tegenover de aanhoudende uitbreiding van Israëlische nederzettingen op de bezette regio’s. Zij doen dit ook vanuit de bezorgdheid dat hun financiering door Israël zou gebruikt worden voor het bouwen van illegale nederzettingen op Palestijns grondgebeid. De Europese Unie erkent hierbij het grondgebied dat Israel annexeerde na de oorlog van 1967 niet en beschouwt het als bezet. Zodoende zullen Israëlische activiteiten van bedrijven, universiteiten of andere organisaties in de bezette gebieden geen kandidaat kunnen zijn voor Europese leningen, beurzen of prijzen.
Dit is een duidelijke beslissing van de Europese Unie met verrassend verstrekkende gevolgen op verschillende domeinen zoals economie, cultuur, academische wereld en toerisme. Enkel de handel tussen Israel en de lidstaten van de Europese Unie wordt er niet door beperkt. Maar er wordt wel een label gevraagd van producten geproduceerd in bezette gebieden.
Midden 2013 zetten nieuwe EU-richtlijnen de financiering van Israëlische groepen op bezet Palestijns gebied gedeeltelijk stop. Dit als reflectie van de verstrengde attitude onder de lidstaten tegenover de aanhoudende uitbreiding van Israëlische nederzettingen op de bezette regio’s. Zij doen dit ook vanuit de bezorgdheid dat hun financiering door Israël zou gebruikt worden voor het bouwen van illegale nederzettingen op Palestijns grondgebeid. De Europese Unie erkent hierbij het grondgebied dat Israel annexeerde na de oorlog van 1967 niet en beschouwt het als bezet. Zodoende zullen Israëlische activiteiten van bedrijven, universiteiten of andere organisaties in de bezette gebieden geen kandidaat kunnen zijn voor Europese leningen, beurzen of prijzen.
Dit is een duidelijke beslissing van de Europese Unie met verrassend verstrekkende gevolgen op verschillende domeinen zoals economie, cultuur, academische wereld en toerisme. Enkel de handel tussen Israel en de lidstaten van de Europese Unie wordt er niet door beperkt. Maar er wordt wel een label gevraagd van producten geproduceerd in bezette gebieden.
China
In 1985 sloot de Europese Economische Gemeenschap (EEG) de eerste handelsovereenkomsten met China en ondertussen kunnen we ‘Made in China’ niet meer wegdenken. China is echter niet alleen een belangrijke handelspartner, maar inmiddels ook een internationale politieke macht. China heeft een ander economisch systeem, namelijk een centraal geleide economie. Bovendien zijn er soms tekorten aan richtlijnen omtrent mensenrechten, milieu en werkomstandigheden. Door wederzijdse bedrijfsinvesteringen zullen beide economieën steeds meer en meer van elkaar afhankelijk worden. Hiervoor zijn in 2013 onderhandelingen opgestart over een investeringsakkoord om investeringen te vergemakkelijken. Maar naast de samenwerking en akkoorden op economisch en politiek vlak hebben de Europese Unie en China in 2012 ook besloten de banden op cultureel- en onderwijsgebied aan te halen. Een belangrijke mijlpaal in de relatie is het bezoek van Chinees president Xi Jonping aan de Europese instellingen in maart 2014.
Er is duidelijk nood aan dialoog tussen China en de Europese Unie over de ontwikkeling van een beleid dat rekening houdt met mensenrechten, milieu en arbeidsomstandigheden.
In 1985 sloot de Europese Economische Gemeenschap (EEG) de eerste handelsovereenkomsten met China en ondertussen kunnen we ‘Made in China’ niet meer wegdenken. China is echter niet alleen een belangrijke handelspartner, maar inmiddels ook een internationale politieke macht. China heeft een ander economisch systeem, namelijk een centraal geleide economie. Bovendien zijn er soms tekorten aan richtlijnen omtrent mensenrechten, milieu en werkomstandigheden. Door wederzijdse bedrijfsinvesteringen zullen beide economieën steeds meer en meer van elkaar afhankelijk worden. Hiervoor zijn in 2013 onderhandelingen opgestart over een investeringsakkoord om investeringen te vergemakkelijken. Maar naast de samenwerking en akkoorden op economisch en politiek vlak hebben de Europese Unie en China in 2012 ook besloten de banden op cultureel- en onderwijsgebied aan te halen. Een belangrijke mijlpaal in de relatie is het bezoek van Chinees president Xi Jonping aan de Europese instellingen in maart 2014.
Er is duidelijk nood aan dialoog tussen China en de Europese Unie over de ontwikkeling van een beleid dat rekening houdt met mensenrechten, milieu en arbeidsomstandigheden.
Cuba
De Verenigde Staten van Amerika hebben een lange geschiedenis met Cuba, welke dateert uit de Koude Oorlog. Als bondgenoot van Rusland wilden zij huisvesting verlenen aan kernraketten. Dit leidde tot een totaal embargo van Amerikaanse kant ten aanzien van Cuba. Om zich hierin te steunen, hebben de Verenigde Staten van Amerika, sterk gelobbyd voor de ‘Common position’ en de daaraan gekoppelde sancties. Met dit document legt de Europese Unie Cuba een aantal voorwaarden op vooraleer normale relaties met het land kunnen worden aangeknoopt.
Recent, op 30 april 2014, hadden Cuba en de Europese Unie een verkennend tweedaags overleg. Dit overleg had als doelstelling latere gesprekken voor te bereiden. Een protocol en de organisatorische aspecten werden op papier gezet, teneinde de verdere gesprekken gestroomlijnd te laten verlopen. Dit zou in 2015 moeten resulteren in bilaterale akkoorden tussen de Europese Unie en Cuba.
Cuba probeert het socialistische systeem te actualiseren om zo ondernemerschap en (buitenlandse)investeringen te stimuleren. Reisrestricties voor Cubanen worden ook opgeheven. Maar voor een verandering in beleid langs de kant van de Europese Unie zal worden doorgevoerd, dient Cuba de toepassing van de mensenrechten, alsook de verdere doorvoering van democratisering sterk te verbeteren.
De Verenigde Staten van Amerika hebben een lange geschiedenis met Cuba, welke dateert uit de Koude Oorlog. Als bondgenoot van Rusland wilden zij huisvesting verlenen aan kernraketten. Dit leidde tot een totaal embargo van Amerikaanse kant ten aanzien van Cuba. Om zich hierin te steunen, hebben de Verenigde Staten van Amerika, sterk gelobbyd voor de ‘Common position’ en de daaraan gekoppelde sancties. Met dit document legt de Europese Unie Cuba een aantal voorwaarden op vooraleer normale relaties met het land kunnen worden aangeknoopt.
Recent, op 30 april 2014, hadden Cuba en de Europese Unie een verkennend tweedaags overleg. Dit overleg had als doelstelling latere gesprekken voor te bereiden. Een protocol en de organisatorische aspecten werden op papier gezet, teneinde de verdere gesprekken gestroomlijnd te laten verlopen. Dit zou in 2015 moeten resulteren in bilaterale akkoorden tussen de Europese Unie en Cuba.
Cuba probeert het socialistische systeem te actualiseren om zo ondernemerschap en (buitenlandse)investeringen te stimuleren. Reisrestricties voor Cubanen worden ook opgeheven. Maar voor een verandering in beleid langs de kant van de Europese Unie zal worden doorgevoerd, dient Cuba de toepassing van de mensenrechten, alsook de verdere doorvoering van democratisering sterk te verbeteren.
Rusland (Oekraïne)
De terughoudende positie van de Europese Unie tegenover het conflict in Oekraïne is in essentie terug te vinden in 2 belangrijke gegevens.
Na de tweede wereldoorlog heeft Europa zijn defensie in hoge mate laten afhangen van de Verenigde Staten van Amerika. Europa kan het hoofd moeilijk bieden aan een macht als Rusland door zijn gebrek aan militaire capaciteit.
Het tweede element is de energie-afhankelijkheid van Europa ten aanzien van Rusland. De afhankelijkheid van Russisch gas, dat voor het grootste deel door Oekraïne loopt, maken de economische druk op Europa natuurlijk enkel groter.
De Europese Unie, en specifiek de commissie Buitenland van het Europees Parlement, zitten dan ook te wachten op Turkije en de Verenigde Staten van Amerika om initiële actie te ondernemen.
De terughoudende positie van de Europese Unie tegenover het conflict in Oekraïne is in essentie terug te vinden in 2 belangrijke gegevens.
Na de tweede wereldoorlog heeft Europa zijn defensie in hoge mate laten afhangen van de Verenigde Staten van Amerika. Europa kan het hoofd moeilijk bieden aan een macht als Rusland door zijn gebrek aan militaire capaciteit.
Het tweede element is de energie-afhankelijkheid van Europa ten aanzien van Rusland. De afhankelijkheid van Russisch gas, dat voor het grootste deel door Oekraïne loopt, maken de economische druk op Europa natuurlijk enkel groter.
De Europese Unie, en specifiek de commissie Buitenland van het Europees Parlement, zitten dan ook te wachten op Turkije en de Verenigde Staten van Amerika om initiële actie te ondernemen.
Toekomstvisie
Globaal kunnen we niet zeggen dat de Europese Unie het slecht doet in haar buitenlands beleid. Het feit dat we een zacht beleid waarnemen in plaats van een daadkrachtig beleid heeft met twee belangrijke factoren te maken. Vooreerst is de Europese Unie nog jong en is de overdracht van bevoegdheden nog niet gestagneerd. Zo zijn er ook lidstaten, vooral sterkere landen, die nog steeds hun persoonlijk buitenlands beleid willen voeren. Hieruit volgend heeft de Europese Unie met Catherine Ashton ook niet de sterkste persoonlijkheid verkozen als Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid.
De keuze van de lidstaten omtrent de bevoegdheden in buitenlands beleid zal de toekomst dan ook sterk beïnvloeden. Vooral de recente verkiezingen, en de toch wel gegroeide anti-Europese stem, zal moeten bekeken worden.
De keuze van de lidstaten omtrent de bevoegdheden in buitenlands beleid zal de toekomst dan ook sterk beïnvloeden. Vooral de recente verkiezingen, en de toch wel gegroeide anti-Europese stem, zal moeten bekeken worden.