De wereldmuziek van Zaz
Door Sarah De Raedt
Wie is Zaz?
Na haar prachtige optreden op het festival van Dranouter in 2013 keerde Zaz terug naar België. Op 17 mei 2014 kon u van haar muziek genieten in Vorst Nationaal. Zaz brak door met haar nummer 'Je veux' in 2010 en trad sindsdien ver uit haar Franse landsgrenzen. In 2011 won ze de European Border Breakers Award, een prijs voor 'jonge veelbelovende Europese artiesten die het jaar ervoor succesvol buiten de eigen landsgrenzen debuteerden.' (1)(2)
Na haar eerste album, genoemd naar haar artiestennaam 'Zaz' stelt Isabelle Gefrroy, beter gekend als Zaz, nu ook haar tweede album 'Recto Verso' voor. Met haar muziek gaat ze op tour en trekt zo de wereld rond: Europa, Latijns- en Noord-Amerika, Azië en het Midden-Oosten. (2,5)
Wat voor muziek brengt ze?
Zaz zingt Franse chansons maar laat zich hierbij inspireren door een rijke waaier aan muziekstijlen. Van Roma-muziek en jazz naar blues, soul, Latin, Andalusische, Afrikaanse en Braziliaanse muziek tot Franse variété. Samen vormen ze een unieke blend die je aan het dansen zet. Wanneer je luistert naar de muziek van Zaz kan je er de elementen van deze muziekstijlen in herkennen. We nemen enkele stijlen onder de loep. (2,6)
Wat voor muziek brengt ze?
Zaz zingt Franse chansons maar laat zich hierbij inspireren door een rijke waaier aan muziekstijlen. Van Roma-muziek en jazz naar blues, soul, Latin, Andalusische, Afrikaanse en Braziliaanse muziek tot Franse variété. Samen vormen ze een unieke blend die je aan het dansen zet. Wanneer je luistert naar de muziek van Zaz kan je er de elementen van deze muziekstijlen in herkennen. We nemen enkele stijlen onder de loep. (2,6)
Roma- en jazzmuziek onder de loep
Roma-muziek
Traditioneel kan roma-muziek klinken als trage, klaaglijke gezangen en als snelle melodieën om op te dansen, begeleid met handgeklap, met tongklakken en met ritmes gemaakt met houten lepels. Nu zijn er ook westerse elementen als glissandi (glijden tussen noten), manipulatie van de toonaard en improvisatie in opgenomen. De viool staat centraal in de roma-muziek en ook de gehamerde cimbalom is heel populair. Daarnaast zijn ook de brassbands met veel blazers heel gekend. Naast de universele liedjes maakt elke Romagroep ook streekgebonden muziek. Zijn oorsprong vindt de roma-muziek in de 11de eeuw in India waar de roots van de roma bevolking ligt. Van daaruit trokken de zigeuners via Turkije en Egypte naar Europa, Arabië, Noord-Afrika en Amerika. De Duizendjarige overheersing van het Ottomaanse rijk in de Balkan had een grote invloed op de Roma-muziek. De huidige brassbands zijn zo een nalatenschap van de militaire bands tijdens de Ottomaanse bezetting. Maar ook het grootste fanfarefestival van de balkan, the Trumpet Festival of Guca, in het moderne Servië, waar meer dan 200 groepen aan meewerken, beïnvloedde de brassbands. Doordat Roma's historisch gezien vaak werden en nu nog steeds worden gediscrimineerd, leven ze vaak aan de rand van dorpen en steden. Van daaruit ontstonden de klaaglijke gezangen. De snelle dansmelodieën vinden hun oorsprong op de feesten en huwelijken waar Roma-muzikanten vaak optraden om geld te verdienen. (7, 8) |
Jazz - ontstaan einde 19de eeuw
Jazz muziek wordt gekenmerkt door zijn complexe ritmes, de improvisaties en de nadruk op het interpreteren van de muziek door de muzikant. Jazz heeft veel karaktertrekken van Afrikaanse muziek. De 'bent notes', een element in jazz waarbij noten naar boven of beneden glijden, is een element uit de zwarte 'spirituals' in de jaren 1860. Deze zwarte spirituals ontstonden uit de hymnes die zwarten vaak zongen terwijl zij werkten op de plantages. Een plaats die een belangrijke rol heeft gespeeld in het ontstaan van jazz is de Congo Square in New Orleans. Daar kwamen reeds voor de afschaffing van de slavernij in de VS in 1865 wekelijks slaven en vrije kleurlingen samen om muziek te maken. Ook 'ministrel shows' hadden een grote invloed. Deze ministrel shows waren de comedy shows van de jaren 1820. Zwarten traden hierin op en begeleidden hun show met muziek. Dit hielp zwarte muzikanten om professioneel muziek te kunnen maken. Na de afschaffing van de slavernij gingen deze muzikanten via muziek op zoek naar 'wat een man doet met zijn leven wanneer het eindelijk het zijne is' (9) (8,9,10) |
Roma- en jazzinvloeden in Zaz' hit 'Je veux'
Om deze muziekstijlen terug te vinden in Zaz' muziek, passen we het even toe op haar grootste hit 'Je veux'.
Het lied begint reeds met de trompetgeluiden die Zaz als geen ander kan nabootsen met haar handen en mond. Naast de zang gebruikt ze op haar cd ook instrumenten zoals gitaar, drum, contrabas, een typisch instrument binnen jazz, maar ook blaasinstrumenten en tokkelinstrumenten. Vaak begeleidt ze het lied ook met handgeklap. De beat is tegen de tijd. Bent notes komen talrijk terug: op het einde, maar ook in het midden van de zinnen. Wanneer je het vrolijke uptempo lied met snelle ritme hoort, kan je niet anders dan beginnen dansen.
Het lied beschrijven zoals het is, is geen makkelijke opgave aangezien elke opvoering van het lied uniek is. Er zijn heel wat variaties in melodie, ritme en zelfs de keuze van instrumenten. Zo wordt het lied bij life optredens vaak begeleid door allerhande Afrikaanse en Aziatische native instruments.
Om deze muziekstijlen terug te vinden in Zaz' muziek, passen we het even toe op haar grootste hit 'Je veux'.
Het lied begint reeds met de trompetgeluiden die Zaz als geen ander kan nabootsen met haar handen en mond. Naast de zang gebruikt ze op haar cd ook instrumenten zoals gitaar, drum, contrabas, een typisch instrument binnen jazz, maar ook blaasinstrumenten en tokkelinstrumenten. Vaak begeleidt ze het lied ook met handgeklap. De beat is tegen de tijd. Bent notes komen talrijk terug: op het einde, maar ook in het midden van de zinnen. Wanneer je het vrolijke uptempo lied met snelle ritme hoort, kan je niet anders dan beginnen dansen.
Het lied beschrijven zoals het is, is geen makkelijke opgave aangezien elke opvoering van het lied uniek is. Er zijn heel wat variaties in melodie, ritme en zelfs de keuze van instrumenten. Zo wordt het lied bij life optredens vaak begeleid door allerhande Afrikaanse en Aziatische native instruments.
Waarover zingt Zaz in 'Je veux'?
Ook de tekst is heel betekenisvol. Het schreeuwt om vrijheid en liefde. Liefde in zijn puurste vorm.
Ook de tekst is heel betekenisvol. Het schreeuwt om vrijheid en liefde. Liefde in zijn puurste vorm.
Songtekst 'Je veux'
Donnez moi une suite au Ritz, je n'en veux pas! Des bijoux de chez Chanel, je n'en veux pas! Donnez moi une limousine, j'en ferais quoi? Offrez moi du personnel, j'en ferais quoi? Un manoir a Neufchatel, ce n'est pas pour moi. Offrez moi la Tour Eiffel, j'en ferais quoi? Refrain: Je veux d'l'amour, d'la joie, de la bonne humeur, ce n'est pas votre argent qui fera mon bonheur, moi j'veux crever la main sur le coeur. Allons ensemble, découvrir ma liberté, oubliez donc tous vos clichés, bienvenue dans ma réalité. J'en ai marre de vos bonnes manières, c'est trop pour moi! Moi je mange avec les mains et j'suis comme ça! J'parle fort et je suis franche, excusez moi! Finie l'hypocrisie, moi j'me casse de là! J'en ai marre des langues de bois! Regardez moi, toute manière j'vous en veux pas et j'suis comme ça! |
|
Tot Slot
Op die manier raakt Zaz heel wat mensen rondom de wereld met haar muziek. Ze geeft vaak straatoptredens waar ze opnieuw improviseert met haar eigen muziek. Op concerten roept ze de mensen op om hun gevoelens te tonen zoals ze echt zijn. Volgens haar maakt iedereen deel uit van de mensheid, zonder onderscheid. Zo laat ze het publiek in haar tour Sans Tsu Tsu oerkreten roepen die vanuit het diepste van hun hart alle emoties loslaat. Omdat, zegt ze, mensen hun gevoelens niet meer mogen tonen. (12)
Zaz laat zich inspireren door de wereld, door invloeden van overal. Daarnaast trekt ze ook de wereld rond om met haar muziek mensen te inspireren. Zo beïnvloeden artiesten elkaar in een continu proces.
Migratie en globalisering spelen daarin een grote rol. Bevolkingsgroepen nemen hun muziek mee en inspireren andere muzikanten. Daarnaast worden ze zelf beïnvloed door de muziek van de plaats waar ze terecht komen. Zo inspireerden de Roma heel wat andere muzikanten in de dorpjes waar ze terecht kwamen en had de Turkse militaire muziek bijvoorbeeld een invloed op de Romamuziek.
Maar ook grote historische gebeurtenissen spelen een belangrijke rol. Zo is jazz is mede ontstaan door de afschaffing van de slavernij in Amerika.
Nieuwe muziekstijlen ontstaan in een stroomversnelling. Artiesten worden sedert jaar en dag door de hele wereld geïnspireerd. Nu is het echter veel evidenter om te reizen en informatie te delen met één klik, waardoor dit nog verder wordt uitgebreid.
Globalisering op z'n best.
Zaz laat zich inspireren door de wereld, door invloeden van overal. Daarnaast trekt ze ook de wereld rond om met haar muziek mensen te inspireren. Zo beïnvloeden artiesten elkaar in een continu proces.
Migratie en globalisering spelen daarin een grote rol. Bevolkingsgroepen nemen hun muziek mee en inspireren andere muzikanten. Daarnaast worden ze zelf beïnvloed door de muziek van de plaats waar ze terecht komen. Zo inspireerden de Roma heel wat andere muzikanten in de dorpjes waar ze terecht kwamen en had de Turkse militaire muziek bijvoorbeeld een invloed op de Romamuziek.
Maar ook grote historische gebeurtenissen spelen een belangrijke rol. Zo is jazz is mede ontstaan door de afschaffing van de slavernij in Amerika.
Nieuwe muziekstijlen ontstaan in een stroomversnelling. Artiesten worden sedert jaar en dag door de hele wereld geïnspireerd. Nu is het echter veel evidenter om te reizen en informatie te delen met één klik, waardoor dit nog verder wordt uitgebreid.
Globalisering op z'n best.